ايران ترك: نام آوران جهان ترك

RABİYE KADİRربيعه قدير از رهبران تركان اويغور در چين

KADINLARIN DURUMU

ÖZGÜRLÜK TİMSALİ: RABİYE KADİR

Forbes Dergisi tarafından 1994 yılında Çin'in en zengin 10 kişisinden birisi olarak gösterilen Uygur asıllı iş kadınının  Uluslararası Af Örgütü ve merkezi New York ta  bulunan Çin'deki İnsan Haklarını İzleme Grubu tarafından yapılan açıklamada, Rabiye Kadir'in  8 yıl hapis cezasına çarptırıldığı açıklanmıştı.

Çin Ulusal Halk Meclisi toplantıları nedeniyle Pekin'de bulunan Doğu Türkistan’ın sözde Bölge Meclisi Başkanı Amadun Niyaz Amerikan Kongresi yetkilileriyle görüşmesinden hemen önce tutuklanan Rabiye Kadir’in yakında yargı önüne çıkarılacağını belirtmiş ve Doğu Türkistanlı iş kadınının ''ulusal birliği sabote'' etmekle suçlandığını söylemişti.

Ağustos 1999 yılında sözde “gizli devlet belgelerini yabancılara vermek ve bölücü faaliyetlerde bulunma” suçuyla tutuklanan Rabiye Kadir'in eşi Sıdık Hacı Rozi, ABD, de yaşıyor ve Amerikan yönetimince desteklenen Özgür Asya Radyosunda çalışıyor. Kadir'in Amerikan Kongresi görevlilerine gizli belgeler verdiği iddia ediliyor. Amerikan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü James Rubin de geçen ay, Çin makamlarından Rabiye Kadir’in serbest bırakılmasını istemişti.

Rabiye kadir Çin İstihbarat elemanları tarafından pasaportuna el konularak gözaltına alındı. 400 milyon frank sermayesi olan ve Bill Gates'in yakın dostu olan Rabiye Kadir'in milletvekili dokunulmazlığına rağmen, En Çu En-Tin tarafından Urümçi Havaalanı'nda Taşkent'e hareket ederken çırılçıplak soyulmak suretiyle üstü arandıktan sonra, pasaportuna el konulmuştu.

Havaalanındaki tartaklamadan sonra, havaalanı yolu üzerinde bulunan İstihbarat Merkezi'ne getirilen Rabiye Kadir'e yurt dışına çıkış yasağı getirildiği söylendi. "Acı ve Sıkıntı çeken Doğu Türkistan halkını bu kaostan kurtararak soydaşlarıma model olmaya çalışıyorum” diyen Rabiye, Kadir'in pasaportunun müsadere edildiğini ABD'de bulunan eşi de doğrulayarak, "Biz siyasetle uğraşmıyoruz. Ticaret yapıyoruz. Kazandıklarımızı  da yoksularla, ihtiyacı olanlarla paylaşıyoruz. O kadar'' diyerek açıklamalarda bulunmuştu.

Suçlanma gerekçeleri ise ;

Kültür Devrimi sırasında da tutuklanmış. Deriden dokuma sanayiine kadar birçok fabrikası, mağazaları, ticaret merkezlerinin sahibi olan Rabiye Kadir yurt dışından otomobil de ithal ediyordu. Geçen yıl Bill Gates'in davetiyle ABD'ye gitti ve burada da bir şirket açmıştı.

Rabiye Kadir, 54 yasında bir kadın, hayatını Doğu Türkistan’ın kurtuluşuna adamış. Defalarca hapse girip çıkmış.

Rabiye   Kadir, kendini tamamen çocuklarına ve halkının özgürlüğüne adamış durumda. Özellikle Uygur insanlarının iyiliği için her türlü fedakarlığı yapan Kadir’in, yıllar boyunca da bu uğurda başına gelmeyen kalmamış.

Hapis’e defalarca girip çıkan Kadir, çevresindeki insanlar ve halkı tarafından ''iyilik meleği'', ''özgürlük savaşçısı'' diye tanımlanıyor.

Kadir, oğlu ve sekreteriyle birlikte Amerika'ya, eşinin yanına gönderileceği günü bekliyordu. İddialara göre, özgürlük savaşçısı Kadir bu yolda Çinli'lerin elinde işkence bile görmüş. Bütün yaşadıklarına rağmen azimle yoluna devam eden bu kadından şimdi herkes ''güç timsali'' diye bahsediyor.

 Dünyada kendine  iş olarak yardım severliği seçen pek çok insan vardır muhakkak. Ama bazıları tavırlarıyla, çektikleri çilelerle ve atıldıkları maceralarla daha çok göz önüne geliyorlar. İşte Rabiye Kadir de onlardan biri. Çinli otoriteler ve Amerikan İnsan Hakları Örgütleri arasında yoğun bir tartışmaya sebep olan bu  olaylar zinciri, Kadir'in ısrarlara rağmen bir türlü serbest bırakılmamasıyla iyice doruğa ulaşmıştı.

KALP İLAÇLARINI DAHİ VERMİYORLAR  

Amerikan House of Representatives'in 24 Temmuz 2000'de çıkardığı kararnameyle serbest bırakılması istenen Rabiye Kadir, kendisiyle birlikte Çin'de bulunan oğlu ve sekreteriyle birlikte eğer isterse Amerika ya dönebileceğini söylemelerine rağmen serbest bırakmamışlardı.

Eşi de Amerika’da  olan Kadir'in hapis cezası, Amerikan Meclisi tarafından ''politik amaçlı bir düzmece'' olarak nitelendiriliyordu.

Amerika’nın Kadir’i kurtarmak için harekete geçmesinin sebebi, Çinli gardiyanların özgürlük savaşçısı kadına kalp ilaçlarını  vermeyi reddetmeleri. Kalp hastası olan Kadir'in her gün düzenli olarak ilaçlarını alması ve doktor kontrolünde olması gerekirken, Hong Kong’daki İnsan Hakları ve Demokrasi Merkezi'nin 25 Temmuz tarihli raporuna göre, Kadir, sadece ilaçlarını alamamakla kalmıyor, hapiste bulunduğu bir sene içinde ziyaretçi kabul etme hakkından da yararlanamıyordu.

Adı açıklanmayan bir kişi de, Kadir'in hapis’e girmeden önce nezaret altında tutulduğu süre içinde de, yanlış ifade imzalaması için işkence gördüğünü söylemişti. Yapılan araştırma sonucunda, imzalanmamış bir ifade kopyasının Kadir'in ailesine gönderildiği ortaya çıktı.

Peki ''özgürlük savaşçısı'' olarak anılan ve çevresinde yardım meleği diye tanınan bu kadının suçu    neydi?

Önce, Doğu Türkistan’daki mücahitlerle işbirliği yaptığı iddia edildi.

Zaten Kadir'in kendisi de Uygur kökenliydi. Ama asıl suçlama sonrasında geldi: Rabiye Kadir, geçen  Mart ayında sözde ''ülke sırlarını yasal olmayan yollardan dış ülkelere aktarmak'' suçuyla sekiz sene hapis’e mahkum edildi.

Doğu Türkistan da bir Amerikalı delegeyle buluşup, ona bölgedeki politik suçluların durumu hakkında bilgi vermek üzereyken tutuklanan Kadir için, bu bir ilk değildi. Daha önce de Çin'de hapse mahkum edilen bu kadın, hayatını halkına özgürlük sağlamak amacıyla çile çekerek geçirdi. Bu tutuklama olayı ile eğer dünya kamuoyu ilgilenmemiş olsaydı, Doğu Türkistan’daki cezası yargısız bir şekilde idam idi.

24.09.2004 tarihinde Rabia Kadir'e İnsan Hakları Ödülü Verildi

İnsan Hakları ve Demokrasi Merkezi'nin sonradan yaptığı bir açıklamaya göre de, Çinli otoriteler Kadir'in mahkumiyet sonrasındaki temyiz başvurusunu dikkate bile almamışlardı.

Rabiye Kadir de, 1993'ten 1997'ye kadar Çin Politik Kongresi'nde Uygur insanlarının temsilcisi olarak yer aldı. Kadir aslında zengin bir işkadını. Kocası Sıdık Rozi ile birlikte tam 11 tane çocukları var. Rozi de aynı Kadir gibi Amerika'ya girmeden önce Çinli otoriteler tarafından birçok defa arandı ve hakkında tutuklama emri çıkarıldı. Amerika’ya kaçtığında ise, Özgür Asya Radyosu'nda çalışıp, Uygur'lara karşı Çin ayrımcılığını eleştiren söylevler verdi.

Kadir ve eşinin Doğu Türkistan'ın başkenti olarak bilinen Urümçi ’de  altı bloklu bir binaları var. Adı da “Rabiye Binası” Sadece kadınlar tarafından işletilen küçük dükkan ve marketler bulunan binanın üçüncü katında da, Kadir tarafından 1996'da kurulan bir yabancı di1 okulu var. Arapça ve İngilizce dersleri verilen okul, alt katındaki restoran ve üst katında deri mobilya mağazasıyla büyük uyum içinde işletiliyor.

Kadir, namazlarını kılıyor ve çevresindeki herkese gücü dahilinde hediyeler veriyor. Kendisi her ne kadar ''Ben süper kadın değilim. Sadece bir ailenin annesiyim'' dese de, Kadir’in gücü çevresinde son derece yoğun olarak hissediliyor.

1997'de bir Fransız dergisinde yayınlanan röportajında, ''Güç hepimizin içinde vardır. Ben sade halkıma yardım etmek istiyorum. Yapabildiğim kadarıyla bazı şeyle değiştirmeye çalışıyorum" diyor. Gücü ve bitmeyen azmiyle kadınlara örnek olarak gösteriliyor